Khoản đông hoa là nụ hoa của cây khoản đông (Tussilago farfara L.), họ Cúc (Asteraceae). Khoản đông hoa có chứa faradiol, rutin, hyperin, triterpenoid, saponins, tanin, taraxanthin… Theo Đông y, khoản đông hoa vị cay, tính ôn; vào kinh phế. Có tác dụng nhuận phế, giáng khí, chỉ khái, hóa đàm. Chữa ho do phế hàn, phế nhiệt, hư lao. Thuốc sắc khoản đông hoa có tác dụng tăng tiết đường hô hấp, giảm ho, long đờm và cắt cơn suyễn trên động vật thí nghiệm.Liều dùng: 6-12g. 
1, Thành phần hoá học
Hoa khoản đông chứa 6-8% nước, 10% muối khoáng, một ít tinh dầu, một ít tanin. Hoa chứa rất nhiều chất nhầy uronic (6,9% đối với trọng lượng hoa khô). Người ta còn xác định được ancol texnenic (arnidiol, và fanadiol), các carotenoit, flavonoit, rutosit và hyperosit (gaiactosit của quercetol). Lá khoản đông chứa 2,63% glucozit đắng, 8% chất nhầy, một ít tanin. Trong tro có hàm lượng Zn rất cao (trên 3,26% tính theo ZnC03).
2. Công dụng và liều dùng
Hoa và lá khoản đông là một vị thuốc được dùng lâu đời cả trong đông y và tây y. Theo tài liệu cổ khoản đông có vị cay, ngọt, tính ôn, không độc, có tác dụng ôn phế, hạ khí, hoá đờm, chỉ ho, dùng trong những trường hợp ho khí đưa ngược lên, hầu tê, kinh giản, tiêu khát, khó thở. Cách đánh giá khoản đông, thay đổi tuỳ theo tác giả.
Yên Quyền đời Đường nói: Hoa khoản đông trị phế khí súc bách, ho liên miên, ra đờm đặc, phế ung, ho ra máu.
Giã Cửu Như đời Thanh lại nói: Hoa khoản đông vị đấng, chủ giáng, khí thơm chủ tán cho nên vào phế thuận khí lại thành huyết trong phế, là thuốc chủ yếu chữa những chứng phế hư, ho lâu, đờm đặc tanh hôi.
Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với nhiều vị thuốc ho khác. Có khi người ta dùng khoản đông hoa chế như sau: Khoản đông hoa sau khi loại hết đất cát, thêm mật ong (cứ 10kg khoản đông hoa, thêm 2,5kg mật ong). Ngâm trong 2 giờ. Sao lửa nhỏ cho đến khi hết hơi nước, sờ tay vào khoản đông hoa không còn dính tay. Tây y cũng dùng hoa khoản đông chữa ho hen.
Thường dùng phối hợp với một số thảo dược khác như cát cánh, xạ can, kim ngân hoa để tăng cường hiệu quả điều trị, giúp tiêu đờm, giảm ho tốt hơn cho người bệnh.
Đơn thuốc có khoản đông hoa:
Trị ho, khó thở: dùng khoản đông hoa, đốt lên, hớp lấy khói.
Bài thuốc có Khoản đông hoa:
1. Trị ho, khó thở :
+ Dùng Khoản đông hoa, đốt lên, hớp lấy khói.
+ Khoản đông hoa, Bối mẫu, Tang bạch bì, Tử uyển, Tỳ bà diệp, Bách bộ, Qua lâu căn, Thiên môn đông, Hạnh nhân. Các vị bằng nhau, thái nhỏ, trộn đều. Dùng 6-12g hỗn hợp này thêm 500ml, đun sôi. Giữ sôi trong 3 phút. Chia nhiều lần uống trong này (Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam).
2. Trị hen suyễn: Dùng rượu thuốc Khoản đông hoa, mỗi lần uống 5ml (tương đương 6g thuốc sống), ngày 3 lần. Theo dõi 36 cas, thấy có kết quả nhưng cơn nặng không có kết quả (Đặng Trường Vinh, Thượng Hải Trung Y Dược 1964, 10:12).
3. Trị phế quản viêm, phế quản gĩan, lao phổi, ho khan do âm hư: Dùng Khoản đông hoa, lượng thuốc vừa đủ, cho vào điếu thuốc hút (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
4. Trị phế quản viêm, phế quản giãn, lao phổi, ho khan do âm hư: Dùng Khoản đông hoa, Bách hợp đều 120g. Tán bột, làm hoàn. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 10g. (Bách Hoa Hoàn – Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
Theo Thu Thủy
